Stanowisko Fundacji Dla Biebrzy w sprawie S16 Ełk – Knyszyn
Fundacja Dla Biebrzy ocenia negatywnie wszystkie zaproponowane warianty drogi ekspresowej S16 na odcinku Ełk – Knyszyn oraz tzw. wariant alternatywny Knyszyn – Augustów – Raczki i wnosi o analizę wariantu alternatywnego całkowicie omijającego Biebrzański Park Narodowy od zachodu i południa w korytarzu: Łomża (węzeł z S61) – Zambrów (węzeł z S8) – Bielsk Podlaski (węzeł z S19).
Uważamy, że przeprowadzanie w czasie szczytu pandemii COVID-19 jakichś akcji informacyjnych jest pozbawione racjonalności, a przeprowadzane są one tylko pro-forma. M.in. brak bardziej szczegółowych objaśnień projektanta jak będzie wyglądać organizacja ruchu w okolicy Osowca Twierdzy i w pobliskim węźle w wariancie 1 powoduje, że społeczeństwo w znacznej części nie jest świadome wszystkich zagrożeń jakie niesie za sobą realizacja tej inwestycji. Wnosimy niniejszym, by akcję informacyjną przesunąć na okres, gdy będą możliwe bezpośrednie spotkania projektantów z zainteresowanymi mieszkańcami wraz z możliwością zdawania pytań projektantom. Obecna tzw. akcja informacyjna sprowadza się jedynie do wyrażania poparcia dla jednego z wariantów na podstawie mało czytelnych i przystępnych map przebiegu analizowanych wariantów, co należy poczytywać jako zwykła manipulacja opinią publiczną.
Uzasadnienie:
Wszystkie zaproponowane dotąd warianty przecinają Biebrzański Park Narodowy i będą znacząco negatywnie oddziaływać na obszary Natura 2000: PLB200006 Ostoja Biebrzańska, PLH200008 Dolina Biebrzy, PLB 200003 Puszcza Knyszyńska i PLH200006 Ostoja Knyszyńska.
Wariant 1 przecinający dolinę Biebrzy w śladzie istniejącej drogi krajowej nr 65 dodatkowo, mając na uwadze oddziaływanie skumulowane od planowanej S16, istniejącej DK65 i planowanej międzynarodowej linii kolejowej Rail Baltica, stworzy barierę ekologiczną pomiędzy środkowym, a południowym basenem doliny Biebrzy. W jednym miejscu skupią się trzy różne szlaki komunikacyjne tworząc obszar o szerokości od 150 do ponad 300 m całkowicie uniemożliwiający migracje dzikich zwierząt. Fatalna (a wręcz kuriozalna) i nieczytelna proponowana organizacja ruchu w rejonie Osowca Twierdzi i w pobliskim węźle spowoduje dodatkowe utrudnienia dla mieszkańców i turystów odwiedzających rejon, poprzez znaczne wydłużenie drogi przejazdu dla ruchu lokalnego i turystycznego zmierzającego ze szlaku tzw. Carskiej Drogi w kierunku Goniądza i Osowca Twierdzy. Proponowane rozwiązania ingerują w zabytkową część Osowca Twierdzy oraz w tzw. Carską Drogę, która jest jedną z większych atrakcji turystycznych tego regionu. Szczególne niedogodności czekają mieszkańców Osowca Twierdzy związane z hałasem od drogi ekspresowej, a także od planowanej drogi gminnej (najprawdopodobniej zastępującej obecną DK65), która zostanie poprowadzona tuż pod blokami. Naszym zdaniem okoliczni mieszkańcy nie są świadomi tych zagrożeń, a trwające właśnie wirtualne spotkania informacyjne nie prezentują w sposób oczywisty i przystępny zasad organizacji ruchu. Realizacja S16 w wariancie 1 stoi też w wyraźnym konflikcie z projektem PKP PLK modernizacji linii kolejowej do przekroju dwutorowego i prędkości 250 km/h. Obiekty inżynierskie zrealizowane przez PLK nad obecnymi przejazdami kolejowymi będą musiały być rozebrane.
Warianty 2 i 3 przecinają bagienną dolinę Biebrzy w miejscu zupełnie nowym, gdzie nie ma aktualnie żadnej infrastruktury transportowej, a rolnicza i turystyczna działalność człowieka jest tu zgodna z naturalnymi procesami przyrodniczymi. Realizacja drogi w tych wariantach spowoduje, że cały obszar pomiędzy S16 a DK65 i linią kolejową, wskutek oddziaływania skumulowanego, stanie się przyrodniczą pustynią. Proponowana dla tych wariantów ledwie kilometrowa estakada nad doliną Biebrzy spowoduje, że znaczna część torfowisk doliny (która ma w tym miejscu od 1,5 do 2 km) zostanie zdegradowana przez budowę nasypów oraz mogą zostać zakłócone stosunki wodne w torfowisku. Proponowanie na tym etapie dokumentacji estakady długiej na ledwie na 1 km uznajemy za skandaliczne. Należy się domyślać, że zredukowanie planowanych estakad nad doliną Biebrzy do 1 km ma podłoże jedynie ekonomiczne.
Proponowany tzw. wariant alternatywny idący śladem drogi krajowej nr 8 dodatkowo może negatywnie oddziaływać na obszary Natura 2000: PLB 200002 Puszcza Augustowska i PLH200005 Ostoja Augustowska i stworzy istotną barierę ekologiczną dla migracji dzikich zwierząt pomiędzy Puszczą Augustowską, Doliną Biebrzy i Puszczą Knyszyńską. Nie sposób zapomnieć, że jest to pomysł nawiązujący do starego, kontrowersyjnego i ostatecznie zmienionego, przebiegu drogi Via Baltica, który w poprzedniej dekadzie zakwestionowała Komisja Europejska.
Propozycja wariantu alternatywnego
Droga ekspresowa S16 na odcinku Ełk – Knyszyn jest łącznikiem pomiędzy S61 a S19, którego budowa jest konieczna jedynie z powodu zapewnienia ciągłości dla szlaku komunikacyjnego tzw. Via Carpatia wiodącego z Finlandii do Grecji. Nie ma żadnego uzasadnienia dla budowy drogi ekspresowej na odcinku Ełk – Knyszyn dla zapewnienia połączenia ekspresowego pomiędzy tymi miastami. Natężenie ruchu wg GPR 2015 na DK65 wynosi około 4-5 tys. pojazdów na dobę. Większe natężenie jest jedynie w okolicy Białegostoku, Moniek i pomiędzy Grajewem a Ełkiem, ale jest to głównie ruch lokalny, który pozostanie na istniejącej drodze i nie przeniesie się na drogę ekspresową. W ciągu DK65, by zapewnić wystarczającą swobodę ruchu, wystarczy w przyszłości zbudować obwodnicę Moniek i Grajewa oraz być może dobudować drugą jezdnię pomiędzy Grajewem a Ełkiem.
Łącznik pomiędzy S61 a S19, dla ruchu tranzytowego w ciągu tzw. Via Carparia należy zbudować w korytarzu Łomża (węzeł z S61) – Zambrów (węzeł z S8) – Bielsk Podlaski (węzeł z S19), czyli w korytarzu dróg krajowych nr 63 i 66.
Długość tego korytarza dla proponowanego przez nas wariantu alternatywnego wynosi około 84 kilometry i jest porównywalna z długością korytarza Ełk – Białystok wynoszącą około 80 km (mając na uwadze, że GDDKiA Białystok zamierza budować S19 pomiędzy Białymstokiem a Sokółką po starodrożu, obecnie należy mówić już nie o S16 pomiędzy Ełkiem a Knyszynem, ale o S16 pomiędzy Ełkiem a Białymstokiem).
Zalety proponowanego rozwiązania:
1. Proponowany korytarz całkowicie omija obszary chronione i cenne przyrodniczo.
2. Jego długość jest porównywalna do korytarza Ełk – Białystok.
3. Zapewnia ciągłość dla Via Carpatia i nie stoi w sprzeczności z budową S19.
4. Budowa drogi w tym korytarzu może być finansowana funduszami z UE.
5. Odciąża z ruchu tranzytowego obwodnicę Białegostoku.
6. Koszty budowy drogi ekspresowej będą o wiele niższe, niż prognozowane w Tomie E I etapu STEŚ dla S16 na odcinku Ełk – Knyszyn.
7. Poprzez przedłużenie drogi w korytarzu Łomża – Szczytno – Olsztyn pozwoli na zrealizowanie trasy alternatywnej wobec S16 Olsztyn – Ełk, łączącej Białystok z Olsztynem, która również ominie wszystkie obszary cenne przyrodniczo.
Mając na uwadze, że rozważamy jest aktualnie nowy wariant pomiędzy Białymstokiem, Augustowem a Raczkami, czyli całkowicie odbiegający od korytarza wskazanego w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 16 kwietnia 2016 r., apelujemy, aby do dalszych analiz włączyć także zachodni wariant alternatywny w korytarzu Łomża – Zambrów – Bielsk Podlaski, który w całości przebiega w województwie podlaskim, a więc może być realizowany przez GDDKiA o. Białystok w ramach podpisanej umowy na dokumentację z firmą Schuessler-Plan Inżynierzy Sp. z o.o.
Uważamy, że wariant ten będzie – w rozumieniu wymogów prawnych unijnej Dyrektywy Siedliskowej – realną alternatywą dla drogi ekspresowej stanowiącej fragment europejskiego korytarza transportowego, która wg. obecnych założeń będzie znacząco, negatywnie oddziaływać na obszary Natura 2000. Jako taka, może narazić nasz kraj na kolejny w tym regionie – po Via Baltica – sprzeciw Komisji Europejskiej. Proponowane przez nas rozwiązanie pozwoli go uniknąć i zabezpieczyć potrzeby zarówno transportowe jak i ochrony przyrody.